پرهام پارسانژاد، عضو هیئت مدیره انجمن فیزیوتراپی ایران درباره ویژگی های یک کوله پشتی مناسب اظهار کرد: وزن کوله پشتی باید از ۱۰ تا ۱۵ درصد وزن دانش آموز بیشتر نباشد. همچنین ابعاد کوله پشتی باید متناسب با جثه فرد و به صورتی باشد که بیشتر از دو سوم سطح پشتش را در برنگیرد.
وی بیان کرد: قسمت بالایی کوله پشتی باید هم سطح شانه های دانش آموز و قسمت پایینی آن حدود سه سانتی متر بالاتر از گودی کمر شخص قرار گیرد.
این عضو هیئت علمی انجمن فیزیوتراپی ایران افزود: در صورتی که بند کوله پشتی باریک و خیلی سفت باشد، فشار بر روی گردن و سر دانش آموز وارد می شود. پهنای بند کوله پشتی باید پنج سانتی متر و پدگذاری مناسبی داشته باشد تا فشار بر روی عضلات شانه وارد نشود.
پارسانژاد تاکید کرد: علاوه بر بند هایی که روی شانه ها قرار می گیرند کوله پشتی باید یک بند کمری هم در پشتش داشته باشد. بند کمری باید بر روی پشت دانش آموز ثابت باشد و از بی تعادلی شخص در حین راه رفتن و افزایش فشار روی طرفین ستون فقرات جلوگیری کند.
وی تصریح کرد: بند های کوله پشتی باید از جلو، روی سینه دانش آموز قرار بگیرند تا فشار به عصب زیربغلی وارد نشود. وارد شدن فشار به عصب زیربغلی، گزگز و درد بازو ها را در دانش آموزان به همراه دارد. جنس کوله پشتی بهتر است که نخی باشد تا پشت فرد عرق نکند.
این عضو هیئت مدیره انجمن فیزیوتراپی ایران گفت: کوله پشتی باید جادار و محل قرارگیری وسایل مختلف در آن مشخص باشد به گونه ای که کوله پشتی لق نزند و فشار به صورت یکنواخت بر روی پشت فرد منتشر شود. همچنین باید وزن اجسام درون کوله پشتی در یک طرف آن بیشتر از طرف دیگر نباشد.
پارسانژاد اظهار کرد: اگر کوله پشتی سنگین باشد، دانش آموز به سمت عقب کشیده می شود بنابراین فرد مجبور است که خودش را به سمت جلو خم کند. در نتیجه قوس پشتی به مرور افزایش و قوس کمری کاهش پیدا می کند که به این ناهنجاری گوژپشتی یا قوز (کیفوز) می گویند.
وی توصیه کرد: افراد نباید کوله پشتی را بر روی یک شانه بیندازند، زیرا وارد شدن وزن بر روی یک شانه سبب می شود که فرد دچار انحراف ستون فقرات به یک طرف (اسکولیوز) شود. در این ناهنجاری شانه ها هم سطح هم نیستند.
این عضو هیئت مدیره انجمن فیزیوتراپی ایران با اشاره به شایع بودن انحراف جانبی ستون فقرات در سنین بلوغ بیان کرد: افراد باید به این نکته توجه داشته باشند که درمان این عارضه در سنین پس از بلوغ بسیار سخت است و در صورتی که این ناهنجاری درمان نشود، فشار به اعصاب و عضلات اطراف ستون فقرات وارد می شود.
پارسانژاد افزود: قسمت جلویی کوله پشتی از نظر ابعاد باید مساحت کمتری نسبت به پشت آن داشته باشد تا تعادل فرد در هنگام حمل کوله پشتی حفظ شود همچنین اگر کوله پشتی حجم و قطر زیادی داشته باشد، تعادل دانش آموز به هم می خورد و احتمال زمین خوردن و وارد شدن فشار روی اندام های مختلف بدن افزایش پیدا می کند.
وی یادآور شد: قسمت پشتی کوله پشتی باید به گونه ای باشد که اگر اجسام نوک تیزی مانند خودکار و قیچی در کیف دانش آموز وجود دارند این اجسام به پشت فرد وارد نشوند.
اسکولیوز و درمان آن
اسکولیوز به معنای انحراف جانبی ستون مهره ها یا ستون فقرات است. وقتی ستون فقرات را از جلو نگاه می کنیم به صورت یک خط صاف عمودی دیده میشود و وقتی این خط، قوسی شکل می شود به آن اسکولیوز می گویند.
تصمیم گیری برای نوع درمان اسکولیوز به عوامل مختلفی بستگی دارد که مهم ترین آنها شدت قوس جانبی ستون فقرات است، و اینکه آیا فرد هنوز در حال رشد است یا بلوغ کامل شده و رشد بدنی او تمام شده است.
این بیماری در مدت چند سالی که بچه بالغ می شود پیشرفت کرده و شدت آن بیشتر می شود و بعد از پایان بلوغ معمولا پیشرفت آن متوقف می شود. پس این نکته که بیمار در زمان رشد بلوغ است یا بلوغ را به پایان رسانده است برای درمان بسیار مهم است.
هر چه بیماری که دچار اسکولیوز است جوان تر باشد، مشکلات بیشتری دارد، چون زمان بیشتری برای رشد دارد و در نتیجه زمان بیشتری هم برای پیشرفت شدت اسکولیوز دارد. همچنین هر چه قوس اسکولیوز در ستون فقرات بالاتر باشد ، بیمار مشکلات بیشتری خواهد داشت.
بریس ها وسایلی هستند که به دور کمر و تنه بسته می شوند. گاهی در بیمارانی که سن کمی دارند ممکن است پزشک معالج تصمیم بگیرد موقتا از بریس استفاده کند تا وقتی سن وی کمی بیشتر شد عمل جراحی را انجام دهد.
در حین جراحی پزشک ارتوپد با استفاده از وسایل فلزی مخصوصی به شکل پیچ، قلاب، سیم و میله ستون مهره را صاف تر کرده و آنها را در همین حال نگه می دارد. در این اعمال جراحی معمولاً از پیوند استخوان هم استفاده می شود تا مهره ها را در وضعیت اصلاحی جدید به یکدیگر جوش بدهند.
معمولا در روز دوم بعد از جراحی بیمار می تواند بدون بریس راه برود و بعد از یک هفته از بیمارستان مرخص می شود. بعد از جراحی معمولا دردی وجود ندارد. بیمار حدودا بعد از 6 تا 9 ماه می تواند به فعالیت های ورزشی برگردد با این حال چون قدرت انعطاف پذیری مهره بعد از جراحی کم می شود. بیمار باید از انجام ورزش های شدید مثل ورزش های رزمی خودداری کند.
کیفوز و درمان آن
گرد بودن ستون فقرات در قسمت سینه تا حدودی طبیعی است. وقتی این گرد بودن از حدی بیشتر باشد، به آن کیفوز Kyphosis می گویند. کیفوز ستون مهره به علت تغییر شکلی که در تنه ایجاد می کند برای بیماران بسیار ناخوشایند است.
پزشک ارتوپد برای تشخیص این بیماری از رادیوگرافی ساده استفاده میکند. مهره های اول تا دوازدهم سینه ای قوسی را تشکیل می دهند که زاویه بین 20 تا 45 درجه دارد. اگر این قوس از 50 درجه بیشتر باشد، غیرطبیعی محسوب می شود.
برای درمان کیفوز پزشک ارتوپد هم از درمان های غیرجراحی و هم درمان های جراحی استفاده می کند. بیمار باید نرمش های طبی خاصی را برای تقویت عضلات اطراف ستون مهره انجام دهد. اگر فرد همچنان در حال رشد باشد ممکن است پزشک معالج از بریس های خاصی استفاده کند. استفاده از این بریس ها معمولا تا زمان تمام شدن رشد در پایان بلوغ ادامه می یابد.
اگر زاویه قوس ستون مهره بیش از 75 درجه باشد، معمولا از درمان جراحی استفاده می شود. در درمان جراحی این بیماری، پزشک معالج ابتدا امتداد مهره ها را اصلاح کرده و سپس با استفاده از پیچ و میله های خاصی آنها را در وضعیت اصلاح شده نگه می دارد. همچنین با استفاده از پیوند استخوان تعدادی از مهره ها را به یکدیگر جوش می دهد.
درمان کیفوز های مادرزادی نیز توسط عمل جراحی انجام می گیرد.